Instytucja odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności jest wyjątkiem od zasady niezwłocznego wykonania orzeczonej kary. Skazany może ubiegać się o odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności, kiedy nie rozpoczął jeszcze odbywania tej kary, a więc przed przyjęciem go do zakładu karnego.
Odroczenie wykonania kary następuje obligatoryjnie w przypadku wystąpienia przesłanek z art. 150 kkw. Mowa tu o wystąpieniu choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby uniemożliwiającej wykonywanie kary. Za ciężką chorobę uznaje się taki stan skazanego, w którym umieszczenie go w w zakładzie karny, może zagrażać życiu lub spowodować dla jego zdrowia poważne niebezpieczeństwo.
Z kolei przepisy art. 151 kkw przewidują możliwość fakultatywnego odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności, pozostawiając Sądowi luz decyzyjny udzielenia odroczenia. Sąd może odroczyć karę w trzech przypadkach: jeżeli natychmiastowe wykonanie kary pociągnęłoby dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki; gdy liczba osadzonych w zakładach karnych lub aresztach śledczych przekracza w skali kraju ogólną pojemność tych zakładów oraz w okresie ciąży lub w okresie 3 lat po urodzeniu dziecka, jeżeli skazany samotnie sprawuje opiekę nad dzieckiem.
Jako przykłady sytuacji, w których udzielenie odroczenia wykonania kary jest zasadne można przywołać następujące stany faktyczne:
- chorobę członka rodziny, któremu opiekę może zapewnić wyłącznie skazany
- wiek lub kalectwo członków rodziny skazanego, z którymi wspólnie zamieszkuje lub którymi się opiekuje, a opieki tej nie mogą zapewnić inne osoby
- konieczność wykonania pilnych prac polowych
- trudna sytuacja finansowa i okresowe pozostawanie rodziny skazanego bez środków do życia
- potrzebę uregulowania spraw zawodowych, majątkowych lub osobistych skazanego przed rozpoczęciem odbywania kary w zakładzie karnym
- wydarzenie losowe, wymagające pilnego podjęcia przez skazanego czynności eliminujących jego skutki.
Należy jednak pamiętać, że poza wystąpieniem ww. przesłanek, Sąd rozpatrując wniosek bada, czy skazany rzeczywiście wykorzysta okres odroczenia wykonania kary w sposób jaki deklaruje oraz czy będzie przestrzegał porządku prawnego.
